Bà chị bảo tin vào năng lực của tôi và cần người có nhiều ý tưởng, sẽ làm việc a này, b này, c này… Tôi không còn đủ hồn nhiên để hãnh diện hay tự hào hay rơi nước mắt vì lại thêm một người hiếm hoi không đánh giá mình quá kém. Được nói chuyện, được trao đổi. Như thế là như thế nào? Là như nhiều người tôi gặp và không mong đợi thấy lần hai.
Bạn là người biết độc diễn trên sân cỏ nhưng không phải không biết chơi đồng đội. Tự do hay không là ở mình. Chỉ khổ chị sức yếu, suốt ngày ốm đau mà phải học tập liên miên.
Khi ấy, nếu còn đi bộ chắc bác và bạn được lên vỉa hè chứ bác bạn không thỉnh thoảng phải kéo tay bạn tránh xe như bảo vệ một chú gà con. Trong đời sống có lẽ chẳng bao giờ có những sự kỳ lạ, khác thường ấy. Reng! Reng! Reng! Cha bố cái chuông đồng hồ! Đấy, trí tưởng tượng mới mẻ của một cậu bé mới lớn có thể khiến cậu ta hớn hở âm ỉ cả ngày.
Như đứng từ ngoài nhìn vào một bức tranh. Bao nhiều năm ở thành thị rồi mà quanh năm vẫn chiếc quần lụa đen và áo bà ba. Giữa chúng tôi, những người thân, có một cuộc chiến, bên này nhân nhượng, bên kia càng lấn tới.
Ngôi nhà nào cũng mở cửa để bán một cái gì đó. Hơi hơi nghĩ biết đâu dây thần kinh nào đó đã trục trặc và bạn phải nghe tiếng tít tít suốt đời như gã thuyền trưởng trong Peter Pan bị ám ảnh bởi con cá sấu đồng hồ. Dù biết đằng sau chúng không ít sự nhì nhằng.
Còn nhà hiện sinh thì thấy hiện sinh như mình (cái kiểu tự do hưởng thụ) thật sướng nhưng cũng thật ngắn ngủi bởi lắm rủi ro, muốn kéo dài ra. Chú công an hay cảnh sát gì đó bảo: Đó là chuyện của cậu. Nhưng không ngộ nhận mà ngại viết thì có phí đi không.
Và từ đó, có cả những sự so sánh nghiêm túc. Thằng em cũng như tôi, ngồi yên cả buổi, cái ngồi yên của loại ra vẻ ta đây thấu suốt. Từ lâu, trong bạn có một nhà đạo đức và một nhà hiện sinh.
Họ bảo: Cháu không được để râu, đến ông và các bác còn không để mà cháu lại để. Bạn không muốn cãi lại. Và hơn hết, hiểu biết lẫn nhau và cùng tiến đến một đường lối giáo dục đúng đắn.
Bị người lạ cười vì sự ngơ ngác khi anh tin là mình tương đối thông minh và biết thích ứng, cũng bứt rứt lắm chứ. Nhưng đằng sau mọi vai diễn phản diện hay chính diện, thật thà hay dối trá đều cần một tâm hồn lương thiện. Cũng dễ hiểu, đã bon chen thì mấy ai còn sáng suốt.
Cái đó chính là những phương pháp để rèn luyện tính thích nghi và vượt qua những hạn chế. Bây giờ ít thấy người ngủ dưới mái hiên. Hay mình bảo: Tùy đồng chí hiểu.