Nhà giáo dục, chỉ vạch cho bạn trai tâm lý kỳ đặc ấy của họ. Điều đó không có nghĩa là họ dễ dẫn dụ bằng sự phi lý đâu. Cũng có một số bạn trai ngu đần, điều nầy không ai chối.
Họ nghe trong con người nội tâm có một sức mạnh xô đẩy họ tìm gặp những bạn gái. Thiếu gì bạn gái yêu một bạn trai bao nhiêu thì ghét cha mẹ, bà con của người yêu bấy nhiêu. Lúc nầy là con người tinh thần của họ qua một ngã quanh.
Mấy khi tinh thần họ xuống dốc, đừng ai bàn với họ lý tưởng, chương trình, tương lai. Đó, ngay khi bạn không bị buộc trói bởi một mối tình nào mà còn vậy, huống hồ neo tình bạn đã quăng sâu quá dưới một bến lòng. Rồi bóng một thôn nữ hái sen bên bờ đập.
Kết quả là gây mầm phản loạn chớ có uốn nắn tâm hồn gì đâu. Cha bất mãn nhất là khi mẹ đi đâu về mà nói bằng một giọng úp mở, mờ ám. Nếu cơm là thức ăn của thể xác họ thì trong tuổi nầy nhạc và thơ là thực phẩm tâm hồn họ.
Bà Swetchine nói: lý tưởng của tâm giao là tự cảm thấy một mà vẫn là hai. Nhà giáo dục vừa trừ những thuốc độc nầy vừa kiếm cho họ những giải trí lành mạnh. Tôi xin lược trích một đoạn.
Ơû chợ có múa lân, gánh hát, bạn trai vẫn vác bộ mặt hề của mình đi coi cách vô tư. Không biết phải tạitính tỷ mỷ, nhỏ mọn mà con người lỡ thời kén chọn không được bạn trăm năm chăng. Tại bảntính nam nhi, tự nhiên ưa bạch lộ bản năng thích uy quyền của mình.
Họ không thích những bài sử bàn về chính trị rắc rối, những con số bề dài của sông, bề cao của núi trong địa lý. Vậy hỡi bạn trai, đời bạn quý báu lắm. Nam thanh thân nhau quá từng hai người sẽ có những tâm tình bất lợi cho đức thanh khiết.
Họ đứng hằng nữa giờ để nắm một mâm trăng sáng rực những mộng trên trời rằm. Ơû trên có chỗ tôi nói họ mơ mộng. Nam thanh khi ấy đã làm chồng, làm cha, bắt đầu chán chê người yêu, nghe gánh gia đình nặng trĩu.
Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Thường những bạn trai nầy bị người lớn cho là cứng đầu, co cượng, sái trí. Không sợ ai hẳn đâu, mà tim hay hồi hộp.
Nhiều bạn trai bị thất vọng đến tự kiêu vì những mộng xây dựng quá chủ quan không được thành tựu. Bây giờ tôi cùng bạn một mâu thuẫn của tâm hồn phức tạp của họ mà lòng hăng hái nhiều khi cao hứng dậy lên như diều gặp gió. Nói cho đúng họ muốn sống trong một khí hậu yêu đương để con tim có dịp thông cảm với những nhân vật đang quay cuồng, lăn lộn giữa ái ân.