Tìng trạng nầy đang tuiếp diễn ở ngoại quốc hay trong nước. Còn ảnh nào mà không láng nhưng coi chừng da mặt của người mà họ cho là đẹp đó có giống xơ mít không, có giống da tay khỉ không. Đó là chưa nói, sự già trước tuổi, sự khằn đi, rã rời đi từ thể xác đến tâm hồn của bạn trai bôn tẩu trong cơn lốc vật chất của đường đời.
Lẽ ra đến đây tôi ngưng bút. Không có ý sống đời như một Rosseau với Confession, một Gide với Cahier d'André Walter, bạn trai thường chỉ coi văn thơ là phương thế để thổ lộ tâm sự. Aùi tình vũ bảo, ít trung tín.
Họ tróc lưỡi, trợn mắt. Ngay ở thời cổ mà Cicéron viết: Không có ai khiêu vũ mà không say túy lúy hay điên cuồng. Từ 12 đến 18 xương mũi biến đổi chóng và rắn chắc hơn.
Vào tuổi thanh xuân, bạn trai nào mà không có lần nghĩ y như Ozanam. Bạn trai lúc lên 7, lúc người ta gọi là có tuổi khôn, lúc ấy bạn trai có tinh thần đơn sơ lắm, bạn trai không vâng lời cha mẹ luôn đâu, nhưng cách chung ở tuổi nầy thì hay bịa, có thể là gạt. Phải có những tay lưu manh cho họ những bài học cay đắng họ mới ý thức được phần nàotính chất giả dối của thứ người hồi nào luồn lụy nói: Có ta đây chẳng cơn cớ gì rồi đến lúc lại trắng trợn mửa ra những lời đ ê mạt trở mặt:
Về hình thức nầy ống rộng đựng chó con cũng được, mai bó sát ống quyển kiểu ống trúm đặt lươn. Những lời giáo huấn qua loa bên ngoài không xây dựng được lòng bạn trai. Gương mặt không biết có vẽ làm sao.
Lúc nào bị như vậy họ cũng bất mãn cả. Cứ quan sát cách đối xử của cha, trong nhà đối với mẹ thì biết. Có nhiều nam thanh không ý thức sự rõ rệt sự cần thiết của nghề nghiệp, ngó bóng tương lai ẩn hiện, mịt mờ và bị tình ái ráo riết chi phối.
Phải nhận thức lẽ huyền diệu nầy của Tạo hóa, người ta mới hiểu được tại sao người bạn trai, người bạn gái có thể xác, tâm hồn mang nhiều điểm khác nhau mà tự nhiên đến tuổi dậy thì, có xu hướng sống hợp nhất nhau. Người bạn gái đồng niên tìm hiểu người, sự vật, hiện tượng căn cứ vào ích lợi, vẻ đẹp, thiện cảm hay ác cảm, toàn là những điều thuộc tình cảm, còn bạn trai tìm biết cái tại sao. Nếu là những bức thư xin gởi quả tim của người đẹp, người xứng đáng thì không gì hãnh diện cho họ bằng đem quảng cáo các bức thư ấy trong hàng ngũ các bạn thân trừ bạn nào đã gấp ghé người yêu của họ.
Viết mấy dòng, tôi nghĩ đến nền giáo dục ở Taberd mà phục nhiều vị phu huynh rất săn sóc học sinh nội trú của mình. Nhưng về đường tư tưởng, về các quyết định thuộc lãnh vực xã hội, chánh trị, quân sự, họ lúc nào cũng tỏ ra là tay bản lĩnh. Nằm trong huấn lệnh nầy một trách vụ cao cả được ủy thác cho bạn trai.
Bạn gái không phải không bị nhục tình cám dỗ nhưng có thể dễ dàng đứng trên lãnh vực ái tình thuần tình cảm để tiếp chuyện lâu với người yêu. Trong gia đình muốn ngày ly dị tiếp sau tuần trăng mật thì vợ cứ chọc tức chồng bằng cách ngạo nghễ, mỉa mai, la ó, mắng nhiếc trước mặt bạn bè, thượng cấp hay hạ cấp của họ. Rồi nói thanh niên người ta liền nghĩ tương lai.
Không phải họ mê ăn đâu, mặc dù có một số ít đôi khi mất miếng lộn gan trên đầu. Vận mệnh của họ, của gia đình, quốc gia tùy thuộc ở họ nhiều. Nhờ thân thể chu đáo luyện tập mà họ sẽ làm nhiều việc có ích cho đời.