Một khi bạn vô thức tự đồng hoá mình với một hình tướng nào đó, như là chính mình, bị mất đi hay đã bị biến đổi, điều này là cực kỳ đau đớn cho bạn. Hãy có ý thức ôm trọn những âm thanh của thiên nhiên - tiếng sột soạt của lá cây ở trong gió, tiếng mưa rơi, tiếng nỉ non của côn trùng, giai điệu của tiếng chim hot lúc bình minh. Phút Giây Hiện Tại đang như vậy vì nó không thể khác đi được.
Họ là những chiếc gương phản chiếu những khiếm khuyết của chính bạn mà bạn hoặc chưa ý thức hoặc đang muốn chối bỏ. Bạn sẽ trở nên vướng mắc (65) khi nào bạn sử dụng những thứ này để làm tăng thêm giá trị của bạn đối với chính mình hay với người khác, hay những quan tâm của bạn về những điều đó chiếm hữu hoàn toàn cuộc đời của bạn. Có thể đó là một cảm giác nặng nề, khó chịu, căng thẳng, giận dữ hay có khi là buồn nôn.
Và trong tình trạng djdó, bạn sẽ không tạo nên một nhân cách nào cho người đó cả. Đầu óc hay khả năng suy tư của bạn là một công cụ khá hữu ích và có nhiêề năng lực, nhưng sự suy tư đó sẽ trở nên rất giới hạn khi nó bắt đầu chiếm hữu toàn bộ con người của bạn, nhất là khi bạn không nhận ra rằng suy tư chỉ là một phần rất nhỏ của Tâm - bản chất chân thực của bạn (17). Chỉ cần chú ý và yên lặng thở với cảm xúc ấy khi chúng xuất hiện ở trong bạn, chỉ vài phút sau là bạn sẽ hồi phục lại được sự quân bình ở trong mình.
Hãy có mặt ở đó như một chứng nhân về tình trạng tâm lý ấy ở trong bạn. Chúng ta thường không dám đối diện với sự kết thúc hay chung cuộc của một việc gì, vì mỗi sự chung cuộc là một cái chết nhỏ. Sự im lắng ấy cũng chính là sự an bình ở nội tâm, và là bản chất chân thực của chính bạn.
Đối với trí năng, tất cả những điều này chẳng có ý nghĩa gì đáng kể, vì trí năng của bạn luôn “có những điều khác quan trọng hơn” để nghĩ đến. “Vô Ngã ư? Nếu không còn thấy có một cái Tôi riêng biệt nữa thì người ta sẽ không có vấn đề gì để phải lo lắng, để phải khổ đau nữa cả!”. Đó chính là Tâm, một cái gì rất chân thật, sâu xa, vượt thoát cả quá khứ và tương lai.
Một “hình tướng” của kinh nghiệm ấy ở trong tâm thức bạn đang bị phân rã đi. Nhưng thực ra, sự tĩnh lặng đâu phải là một vật thể, và nó cũng không thuộc về thế giới này. Đặt tên hay dán nhãn hiệu lên một người hay một việc gì đấy chỉ là một thói quen, nhưng thói quen đó là điều bạn có thể bỏ được.
Bạn không thể nào vừa có ý thức sáng tỏ với những gì đang xảy ra mà lại vừa tạo thêm khổ đau cho chính mình. Nói một cách khác, Tâm là nơi muôn vật, mọi thứ hữu hình được tjạo ra, được sinh ra. Đầu óc của con người, vì luôn luôn muốn biết, muốn hiểu, muốn kiểm soát,…nên thường lầm tưởng rằng ý kiến và quan điểm của mình chính là chân lý.
Nhu đạo (Judo) là loại võ thuật dựa vào nguyên tắc này, sử dụng sự khéo léo, uyển chuyển để nuơng theo sức của đối phương trong khi giao đấu, dùng một cái gì rất mềm yếu để hoá giải những gì rất cương mạnh. Mà bạn chính là ý thức hay sự nhận biết, trong đó tất cả những thứ đó được biểu hiện. Nếu tôi đúng mà tình bạn của chúng ta bị tổn thương hay sứt mẻ thì thà là tôi nhận lấy phần sai, muôn ngàn lần.
Do đó, Vô Ngã là một giáo lỹ rất sâu sắc mà Đức Phật đã tìm ra để giúp chúng ta thực tập và hiểu sâu hơn về cuộc đời. Lúc nào bạn đã sẵn sàng, hãy nhìn vào nội tâm mình xem thử, trong giây phút này, bạn có đang vô thức - tạo thêm những bất đồng xáo trộn giữa bên trong và bên ngoài bạn, giữa những tình huống trong đời sống của mình, bạn đang ở đâu, đang tiếp xúc với ai, bạn đang làm gì, những cảm xúc hoặc ý nghĩ gì mình đang có? Bạn có cảm thấy đớn đau khi cứ khăng khăng khước từ, hay chống đối những gì đang hiện diện trong phút giây này? Nhưng khi loại hiểu biết bề ngoài này trở thành phương thức chính trong khi giao tiếp thì không những nó sẽ trở nên một cái gì đó rất giới hạn, mà có khi còn trở nên nguy hại cho mối quan hệ của bạn nữa.
Chúng ta học được gì từ nhận thức này? Đây là một ngục tù mà trí năng của bạn tự tạo ra cho chính mình. (1) Tự đánh mất mình trong thế giới của hình tướng: Vì không còn biết bản chất chân thực của mình, chúng ta thường tự đánh mất mình trong thế giới của hình tướng tức là những được, mất, hơn, thua, những đấu tranh giành giật với nhau trong đời sống, trong những thói quen nghiện ngập,…để lấp đầy sự trống vắng, khổ đau của một con người đã đánh mất gốc rễ, cội nguồn.