Tất nhiên, ngoài việc thu thập thông tin và tăng tầm hiểu biết, việc đọc sách còn nhằm mục tiêu đọc để giải trí. Sách hư cấu quan trọng không kém vì chúng chạm đến nhu cầu vô thức của mỗi chúng ta. Trong một cuốn sách, mỗi nhận định là một lời tuyên bố, biểu thị ý kiến của tác giả về một vấn đề nhất định.
Hai cách giải quyết này mặc dù không đơn giản nhưng đều khả thi. Khi miêu tả nghệ thuật đọc kiểm soát, chúng tôi đã lưu ý bạn sau khi đọc trang đầu và có thể cả phần phụ lục, bạn không nên dừng lại mà nên đọc cả những đoạn văn có tính chất tổng kết hay tóm tắt xuyên suốt cuốn sách. Bốn luận điểm này có thể được tóm tắt như sau: Khi người đọc nói Tôi hiểu nhưng tôi không đồng ý, anh ta có thể trình bày với tác giả những ý kiến phê bình sau đây: (1) Ngài không có đủ thông tin; (2) Ngài đưa ra thông tin không chính xác; (3) Ngài trình bày không logic, lập luận của ngài không thuyết phục; (4) Quá trình phân tích của ngài chưa hoàn chỉnh.
Vì thế, cho dù bạn đọc cái gì, ít nhiều cũng cần có tính tích cực. Trên thực tế, tất cả mọi điều mà một người viết về một chủ đề nào đó đều là tự thuật. Đặt giả thuyết không phải là việc khó.
Dù diễn xuôi hay diễn bằng câu mệnh lệnh, bạn vẫn có thể nhận ra đó là một quy tắc vì nó khuyên bạn cần phải làm điều nên làm. Chúng ta thường mặc định là tác giả cuốn sách chúng ta muốn đọc kỹ phải là người giỏi hơn ta, nhất là khi đó là một tác phẩm vĩ đại. Mặc dù không phải là một tác phẩm mang tính thực tiễn nhưng những kết luận lý thuyết của nó có những ảnh hưởng quan trọng.
000 trang bị cắt chỉ còn mười hay thậm chí là một trang thì những gì bị cắt đi sẽ trở nên quan trọng. Người ta có thể xem xét những cuốn sách khác nhau về cùng một lĩnh vực để so sánh và đưa ra nhận xét thứ tự. Một cuốn sách không chỉ đơn giản nêu lên một hay một chuỗi lập luận.
Sự ngu dốt thứ hai là của những người đã hiểu sai nhiều cuốn sách. Do đó, cuốn Principles of Psychology (Những nguyên tắc tâm lý học) của ông vừa là một tác phẩm khoa học vừa là một tác phẩm triết học mặc dù mục tiêu chính của nó liên quan đến khoa học. Thậm chí, bạn sẽ không thể nào giải quyết được vấn đề nếu cứ bám lấy nó.
Như vậy, họ không dành thời gian xứng đáng cho những tác phẩm có giá trị và phí phạm thời gian với những tác phẩm không đáng phải chú trọng nhiều. Nhưng như thế, ít nhất bạn cũng biết tác giả muốn nói điều gì, cuốn sách thuộc thể loại gì, và thời gian bạn bỏ ra để đọc lướt không phải là vô ích. Tuy nhiên, còn có một loại bất đồng khác do chênh lệch về kiến thức.
Hầu hết các cuốn sách lớn vè kinh tế học, chính trị, đạo đức đều thuộc loại này. Bạn sẽ nhận thấy hai mối liên hệ. Bạn quy tất cả các câu xung quanh vào câu được phân tích, cũng giống như khi bạn dựa vào những từ xung quanh để phân tích một từ đặc biệt.
Tiếp tục như vậy cho đến hết cuốn sách. Tuy nhiên, bạn vẫn thấy được sự sắc sảo của tác giả khi khẳng định rằng một ông hoàng không nên khơi dậy cùng lúc cả sự căm ghét và khiếp sợ, và bạn cũng có thể đồng tình với ông rằng tránh xa của cải và đàn bà chính là điều kiện bắt buộc để khỏi bị căm ghét. Bạn phải hiểu rõ tính thống nhất này.
Cuốn theo chiều gió và Chiến tranh và hoà bình là hai cuốn tiểu thuyết cùng viết về chiến tranh, nhưng giữa chúng không có nhiều nét tương đồng. Cũng có một thực tế là nhiều người đọc quá chậm trong khi đáng lẽ ra họ nên đọc nhanh hơn. Vì thế, độc giả phải được phổ cập kiến thức khoa học.