Thưa em, cũng tại vì em, tại vì con chúng ta, vì dân tộc, nhân loại, mà tôi đã từ khước bao nhiêu cuộc trêu ghẹo lẳng lơ bị cám dỗ, bởi thú tính, bởi tuổi nông nỗi giữa thời đại hiểu yêu là giỡn với ái tình. Nếu trong thời thanh xuân bạn gái bị xảy ra một hiện tượng làm họ ngạc nhiên, thì trong tuổi dậy thì cũng có một hiện tượng xuất lộ cho người bạn trai, khiến kẻ nầy lấy làm lạ không ít. Lên mười bảy nghe lòng rạo rực: bạn có ái tình qua hai mươi mấy tuổi bạn được cha mẹ hội ý lo cho bạn một người bạn trăm năm.
Từ Hải chết thảm thương. Chị hay anh mà nói xẵng thì ăn cơm xong rửa chén một mình: bạn trai ngông đi chơi. Người bạn trai khi không có tâm hồn đạo đức, không có đầu óc cao thượng và thiếu tự chủ, coi sự thay đổi người yêu là việc như trở bàn tay.
Lại thêm cái hàng rào tôn giáo, luân lý, pháp luật khiến người nam phải chung thủy với bạn trăm năm. Họ có những nét tâm lý đặc biệt. Kỳ thực là thứ triết lý nhân sinh của bạn trai, hoặc bộc lộ, hoặc ngấm ngầm.
Họ cũng biết kẻ nọ người kia bị gạt vậy. Đó là gốc rễ bụng ghen của bạn trai. Về già thì lòng họ teo héo lại.
Họ thích trật tự và sạch sẽ lắm. Sự có mặt của họ để sáng danh Thượng đế, để Thượng đế được thờ phượng và họ được hạnh phúc. Trong giới bạn trai, có lắm kẻ kết bạn thân nhau chỉ vì điểm ưa thích tán tỉnh bạn gái, bàn các éo le của ái tình.
Nhưng sau khi tình yêu đã đến cho đôi trai tài gái sắc ấy, nó bỗng bị bóng ma chia ly hăm dọa. Kết quả là gây mầm phản loạn chớ có uốn nắn tâm hồn gì đâu. Muốn chinh phục tâm hồn họ phải kính trọng tinh thần độc lập,tính ưa uy quyền của họ.
Nó còn xúi họ ăn nói, hành động cách ngu xuẩn để gọi là lấy danh dự lại mà kỳ thực làm cho mất mặt thêm. Họ khác bạn gái ở chỗ là ít bộc bạch nó ra. Trong cuộc xã giao với bạn gái, bạn trai phán quyết ít khi lưng chừng, kéo cà nhây là điều bạn gái thường vấp phải.
Vận mệnh của họ, của gia đình, quốc gia tùy thuộc ở họ nhiều. Tôi hiểu lương tâm ở đây là quan năng tinh thần dùng để tự nhận thức và đánh giá thiện ác những hành vi nhân linh (actus humanus). Yêu ai họ cứ tưởng tượng ai cũng tốt, cũng chung thủy như họ.
Vấn đề nầy tôi sẽ bàn rộng ở mấy chương sau. Khi sinh lực dồi dào, lòng yêu đời nổi dậy, bạn trai thích hưởng ứng những phong trào khỏe. Mùa đông con lạnh cóng, ngủ mài đầu trên tay mẹ.
Hỡi bạn trai, quý báu lắm, tâm hồn hăng hái của bạn. Đầu óc bạn trai quả đúng là đầu óc nói nghịch. Hay lối cho tiền bánh đứa ở của ông bà trong một gia đình giàu nói lên haitính khác nhau của nam và nữ.